‘Gewone’ woorden verraden intelligentie

Gezwollen taal, nietszeggende taal, woorden die abstract zijn. Jargon, managementtermen waarvan niemand werkelijk begrijpt wat ermee wordt bedoeld. Er wordt weleens aan gerefereerd als ‘hoofdkantoortaal’ of ‘corporate taal’. We komen het elke dag tegen. En dan hebben we het niet over de uitwassen waarover we met elkaar kunnen lachen. Of huilen. Nee, dan hebben we het over zinnen die je in elke vergadering of presentatie wel hoort. Die we – als je niet uitkijkt – normaal gaan vinden. Maar die – als je de zin even een paar keer herhaalt – tenenkrommend zijn.

Ik heb me er zelf ook schuldig aan gemaakt. Op de Postdoctorale opleiding journalistiek werd ik regelmatig door mijn docent Frans bij hem geroepen. “Damaris, jij mag kiezen. Deze lage kast is óf een bar waar je met een leuke jongen staat óf een schutting waar je met je buurvrouw aan het kletsen bent. En vertel een van hen nou eens wat je hier wilt zeggen?” En dan ging ik dat braaf vertellen. Waarop Frans zei: “Zo, en schrijf dat nou eens op.” Een van de meest waardevolle lessen die ik ooit heb gekregen. Zo eenvoudig is het namelijk. Je kunt alles in normale woorden uitleggen. Dan begrijpt iedereen wat je bedoelt en maak je beter contact. Wat je wilt vertellen blijft beter hangen. Je schept geen afstand met je collega’s, toehoorders of opdrachtgevers. En, tot je grote verbazing misschien, kom je juist intelligenter over. Als iemand die ook werkelijk snapt waarover het gaat en de materie tot in zijn of haar haarvaten beheerst.

De nieuwe baas van Albert Heijn heeft dat heel goed in de smiezen, zo konden we deze week in de krant lezen. Marit van Egmond, geboren en getogen in Etten Leur. En dat weten haar collega’s bijna allemaal. Als zij namelijk collega’s aan tafel heeft die zich verschuilen – want dat is het meestal – achter onbegrijpelijk jargon, gezwollen taal – dan zegt zij: “Dat begrijpen ze in Etten-Leur niet.” En zo is het . Zij bedoelt hier uiteraard niet dat de bevolking van Etten-Leur louter uit simpele zielen bestaat, maar zij bedoelt hier hetzelfde als wat mijn docent Frans mij dertig jaar geleden duidelijk maakte. Vertel het aan je buurvrouw, vertel het alsof je in de kroeg staat. Zo heeft Van Egmond het ook niet over ‘de Albert Heijn’, die marktleider waar iedereen tegenop kijkt. Nee, zij heeft het intern over ‘Appie’. Daarmee wil zij maar aangeven: “Jongens, wij zijn gewoon een supermarkt. Wij voeden elke dag 5 miljoen mensen. Onze klanten gaan even naar ‘Appie’.” Terugbrengen dus tot waartoe je op aarde bent en vooral voor wie. Hulde aan een CEO – oh pardon, directeur – van zo’n toonaangevende organisatie, die in haar communicatie verraadt dat ze snapt hoe belangrijk het is welke woorden je kiest. Omdat zij heel goed snapt wie Albert Heijn is en voor wie ze het elke dag doen.